Handreiking Lab biedt handvatten voor implementatie gegevensuitwisseling Lab op alle niveaus
Een brede vertegenwoordiging van mensen, werkzaam in of betrokken bij de laboratoria in Nederland, boog zich recent over een Handreiking Lab. Doel: inzichtelijk maken wat er komt kijken bij gegevensuitwisseling in het laboratorium en zo onder meer beschrijven welke IHE-profielen er zijn maar ook nog welke ontbreken. Om dit goed te organiseren hebben de opstellers van de handreiking gebruik gemaakt van het Nictiz Interoperabilteitsmodel. Drie van hen vertellen wat het heeft opgeleverd.
Eerder stelde een vergelijkbare werkgroep (zie kader) een Handreiking MDO Mammacarcinoom op. De presentatie ervan aan VWS zorgde ervoor dat de handreiking in de richtlijnen terechtkwam. Vertaling naar verschillende Europese landen volgde. Een groot succes dat naar meer smaakte, vertelt Igor Schoonbrood, in het dagelijks leven Enterprise architect bij Maastricht UMC en daarnaast vanuit zijn eigen bedrijf actief voor onder meer de Wegiz. “Juist in het laboratorium is er veel te winnen door de gegevensuitwisseling goed te regelen. Een handreiking ontwikkelen leek daarom logisch.”
De markt der laboratoria is nogal in beweging. Waar vroeger het ziekenhuis binnen de muren de meeste onderzoeken deed, is het werkveld inmiddels opgedeeld in verzelfstandigde labs die allemaal een deel van het werk doen. Denk alleen al aan de verzelfstandigde bloedafnamediensten maar ook aan de Covid-teststraten, die we voorheen niet kenden.
Patiëntveiligheid
In de communicatie tussen al die labs en een zorgorganisatie ontstaan al te gemakkelijk fouten, zegt Schoonbrood, als de communicatie niet goed en niet digitaal gebeurt. “Veel informatie moet nu worden overgetikt, met mogelijke fouten tot gevolg. Dat kan de patiëntveiligheid in het geding brengen. Onderzoekjes worden daardoor soms ook meerdere keren gedaan. De resultaten zijn dan ongemak voor de patiënt, hogere zorgkosten en grotere foutmarges.” De standaarden voor het uitwisselen van informatie zijn op de oude situatie maar ook verouderde technieken gebaseerd. Die moeten dus getweakt gaan worden. Zie daar de reden voor de Handreiking Lab.
René de Vries, director consulting expert bij CGI, een Canadees IT-bedrijf met bijna 90.000 medewerkers wereldwijd, van wie 3.000 in Nederland werken, is vanuit een heel andere achtergrond bij de Handreiking Lab betrokken. De Vries is bij integratietrajecten in allerlei sectoren betrokken geweest. Toch ziet hij veel overeenkomsten met de wereld van de Labs. “Kijk je naar een fabriek, dan zie je dat ook daar de keten complexer is geworden. Een fabriek is een schakel in een groter geheel, net als de Labs.”
Eilandjes
Het grote verschil echter met de zorg is dat het op veel andere plekken al goed geregeld is. “De meeste markten hebben ongeveer 15 jaar geleden al afscheid genomen van de fax om tussen verschillende eilandjes in die markt te communiceren, in de zorg zijn er nog steeds eilandjes. Namelijk de verschillende zorgdiensten.”
Als IT-er die niet uit de zorg komt, stelt hij andere vragen. Ziet patronen in de zorgprocessen die hij kent van andere markten. De keten van Laboratoriumzorg optimaal inrichten met de juiste architectuur, daar zit de inbreng van De Vries, die dit stuk samen met Schoonbrood voor zijn rekening nam.
Sasja Beers is informatieanalist Lab bij Nictiz en in die hoedanigheid gevraagd om mee te werken aan de Handreiking Lab. Binnen Nictiz werkt Beers aan de Informatiestandaard lab, die nog in ontwikkeling is. In de informatiestandaard staat wat uitgewisseld wordt en hoe dat moet gebeuren, de Handreiking Lab is op de implementatie gericht. Beers: “In de Handreiking beschrijven we op alle vijf lagen hoe de uitwisseling van labgegevens tot stand kan komen, van berichten uit de informatiestandaarden tot IHE-profielen.”
IHE-profielen cruciaal
Standaardiseren is noodzakelijk, het kan niet vaak genoeg gezegd. Op technisch niveau en op communicatieniveau is data-integratie wel al aanwezig, maar het blijft nu steken bij de implementatie. Standaarden en IHE-profielen zijn hiervoor cruciaal, tot op Europees niveau.
Voor de Handreiking hebben ze een aantal use cases gepakt en daarbinnen hebben ze subprocessen onderscheiden. Dan komt de rol van de IHE-profielen om de hoek kijken. Welke zijn er al en welke moeten nog ontwikkeld worden?
Beers is enthousiast over het eindresultaat. “De groep mensen die hieraan heeft meegewerkt, bestrijkt een breed veld. De verschillende rollen en de ervaringen die we met elkaar hebben gedeeld, hebben voor een breed overzicht van de knelpunten gezorgd en er ligt nu een goede stand van zaken, op alle lagen van het model. ”
Ermee werken noodzaak
Belangrijk is natuurlijk dat partijen ermee gaan werken. Igor Schoonbrood: “Ik hoop dat IHE dit vraagstuk naar Europa tilt. Als op Europees niveau de standaarden worden vastgesteld, zullen steeds meer leveranciers de noodzaak voelen ermee te gaan werken. Want dat moet wel gebeuren. Standaarden definiëren is één ding, ermee werken nog een andere.”
Er zijn partijen die zich niet aan de standaarden willen committeren, zegt René de Vries. “Als leveranciers vasthouden aan hun manier van werken, is het de gezondheidszorg die zich moet richten naar de leveranciers, in plaats van andersom. Daardoor komt innovatie lastig van de grond.
De samenwerking die tot de Handreiking Lab heeft geleid, heeft veel opgebracht, zegt Sasja Beers. “Het heeft partijen ook nieuwe inzichten gegeven, ook mij. Soms ervaar je een knelpunt waar een andere partij een oplossing voor heeft. Het is heel goed gelukt. Uiteindelijk wil iedereen hetzelfde: de informatie-uitwisseling in de zorg beter regelen. Niemand kan dat alleen, we hebben hierin elkaar nodig.”
De werkgroep Zorgprocessen bestaat uit vrijwilligers uit het zorgveld met intrinsieke interesse voor interoperabiliteit en het zorgproces.
Kernteam:
- Sasja Beers (Nictiz)
- Rob den Bieman (Sint Maartenskliniek)
- Wim Hoeijenbos (MedicalPhit)
- Yoe Kwa (D&A Medical Group)
- Brian Sanderse (Star-SHL)
- Igor Schoonbrood (ITCAdvies en Maastricht Universitair Medisch Centrum+)
- Charles van Swieten (D&A Medical Group)
- Frans van Tilburg (M&I Partners, voorzitter)
- Tie Tjee (Grapevine World en Vendor-chair IHE Nederland)
- René de Vries (CGI)
Reviewers
- Rob den Bieman (Sint Maartenskliniek- Informatieanalist)
- Jan Dols (NVKC, commissie AICT en lid IHE-NL Bestuur)
- Jan Feenstra (MedicalPhit – Senior Consultant)
- Alma Mingels (MUMC+ – Klinisch Chemicus)
- Benno Naaijkens (Diagnost-IQ – CIO)
- Fokke Rispens (Visma Connect – Principal Consultant)
- Ruben Smeets (NVKC – RadboudUMC)
