Door: Martin van Middelkoop,
Security affiliate manager EMEA/LATAM bij Roche Diagnostics en deelnemer van IHE Nederland, op persoonlijke titel
Net als elk land heeft het Nederlandse zorglandschap zijn eigen unieke kenmerken. Daarom pakken we in Nederland zaken op het gebied van zorgautomatisering soms wat anders aan dan in andere landen. Zo werken we bijvoorbeeld met andere gegevenssets, gebruiken we andere koppelvlakken en hebben we andere wetgeving. Voorbeelden hiervan zijn de Basisgegevensset Zorg, de ZorgInformatieBouwstenen, de WEGIZ en de landelijke beelden-beschikbaarheid. Dit zijn allemaal innovaties of wetgeving die ervoor hebben gezorgd dat zorggegevens beter kunnen worden gedeeld tussen de verschillende spelers in het zorg-ecosysteem. Nederland loopt met sommige wetgeving en realisatie, zoals de landelijke beeldbeschikbaarheid, naar mijn idee regelmatig voorop in Europa.
Zes gegevensuitwisselingen van de EHDS
Als begin 2025 de EHDS wordt aangenomen, hebben leveranciers nog zes jaar om hun systemen te laten voldoen aan deze Europese wet. Een wet die eisen gaat stellen aan zes soorten gegevensuitwisselingen: patiëntsamenvattingen, elektronisch voorschrijven van recepten, elektronische uitgifte van medicatie, medische beelden inclusief bijbehorende rapportages, laboratoriumresultaten plus gerelateerde rapportages en ziekenhuis-ontslagbrieven. Dit zijn gegevensuitwisselingen waar we nu vaak Nederlandse oplossingen voor inzetten. Oplossingen die weliswaar qua achterliggende gedachte volledig aansluiten bij de EHDS, maar die op technisch en semantisch niveau net wat anders zijn ingericht. We lopen hier dus ontegenzeglijk tegen de ‘wet van de remmende voorsprong’ aan.
Bijsturen of opnieuw beginnen?
Nu kun je twee dingen doen. Je kunt blijven vasthouden aan de reeds bestaande oplossing, omdat het zonde is van alle tijd en geld die er al is ingestopt. Je kunt ook besluiten om snel van die bestaande oplossing af te stappen en aan te sluiten bij de nieuwe standaard.
Om de gedane investeringen niet overboord te hoeven gooien, kiezen we in Nederland denk ik vaak voor de eerste route. We kijken hoe we bestaande voorzieningen en regelgeving langzaam richting de EHDS kunnen laten bewegen. Bijvoorbeeld hoe we onze patiëntsamenvatting op basis van de BgZ kunnen ombouwen naar een Europese patient summary.
Dit is een route die ik heel goed begrijp, alleen roep ik op om kritisch te zijn of dit wel het juiste pad is. Hou het doel voor ogen. Het doel is niet om met zo min mogelijk inspanning van de Nederlandse situatie naar de EHDS te komen, het doel is dat patiëntdata beter wordt uitgewisseld voor zowel primair als secundair gebruik.
Remmende voorsprong
Hoe handig zou het bijvoorbeeld zijn om via een QR-code op je mobiele telefoon toegang te krijgen tot je International Patient Summary (IPS)? Toekomstmuziek? Nee, afgelopen jaar konden Indonesische pelgrims die naar de Hadj gingen in Saoedi-Arabië dat al gebruiken. Mochten ze tijdens hun pelgrimstocht medische zorg nodig hebben (40 procent van de circa 200.000 pelgrims is bejaard), dan kan de zorgverlener in Saoedi-Arabië de QR-code scannen. En ziet dan direct, in zijn eigen taal,aan welke aandoeningen de patiënt lijdt, welke medicatie die persoon gebruikt, welke allergieën bekend zijn et cetera. Dit kon, omdat er geen (remmende) voorsprong was.
Zo zijn er meer voorbeelden in bijvoorbeeld Afrika en andere landen, waar het digitaliseren van de gegevensuitwisseling binnen de gezondheidszorg eerst misschien achterbleef bij een land als Nederland, maar opeens met grote sprongen vooruit ging.
Met de EHDS willen we een soortgelijke grote sprong maken. Een sprong die bijvoorbeeld betekent dat een Nederlandse toerist in Spanje ook snel en gemakkelijk haar/ zijn medische gegevens beschikbaar kan krijgen. Maar als we vasthouden aan wat er is en daar stap voor stap op willen voortbouwen, wordt die sprong eerder een wandeltocht.
Omarm de internationale aanpak
Ik kan geen uitspraak doen over projecten zoals PIEZo, dat tot doel heeft om de Nederlandse BgZ richting de Europese patiëntsamenvatting te trekken en zo te faciliteren dat een Spaanse arts de patiëntsamenvatting van de Nederlandse patiënt bij de hand heeft. Daarvoor zit ik net te ver van de materie af.
Wat ik wél kan doen is oproepen om altijd het doel centraal te blijven stellen. Zodat we af en toe ook zeggen: laten we blij zijn met wat we de afgelopen jaren al hebben bedacht, gerealiseerd en bereikt. Laten we alles wat we hebben geleerd niet vergeten en verder zoveel mogelijk de internationale aanpak omarmen en op onze investeringen grotendeels ons verlies nemen.
Dat vinden mensen moeilijk, dat is begrijpelijk. Maar tijd en middelen die al uitgegeven zijn, zijn al besteed. Dat wat je al hebt geïnvesteerd in het verleden moet geen reden zijn voor toekomstige beslissingen: de sunk cost fallacy-theorie stelt dat dat irrationeel zou zijn. Laten wij rationeel zijn, en de juiste beslissingen nemen – volle kracht vooruit op de EHDS!
Wil je weten hoe die internationale aanpak eruitziet? Lees dan dit artikel waarin we de IHE-methodiek uitleggen.
