Als topklinisch opleidingsziekenhuis dat de circa 450.000 inwoners tellende regio Midden-Brabant bedient, zit ETZ middenin een digitale transformatie en neemt het gebruik van AI toe. Gerard van Berlo, lid van de Raad van Bestuur van ETZ, deelt zijn ervaringen met IHE. “Je moet je dienend opstellen. Ik kan en wil een arts niet dwingen.”

“We kijken intern hoe we werkprocessen kunnen omvormen”, zegt Van Berlo over de digitalisering van het ziekenhuis. “Bijvoorbeeld activiteiten naar de patiënt verplaatsen, zoals een digitale intake en vragenlijsten.” Bij orthopedie vindt volgens de bestuurder bijvoorbeeld al zo’n tachtig procent van de anamnese op afstand plaats. De patiënt kan thuis de voorgeschiedenis en zijn klachten omschrijven. “Dat kan de medisch specialist ter voorbereiding op zijn spreekuur gebruiken, waardoor dat contact veel efficiënter verloopt.”

Met zuurstof naar huis

Daarnaast zet het ziekenhuis in op het zoveel mogelijk thuis verlenen van zorg voor poliklinische patiënten. Als het geen noodzaak is dat een patiënt naar het ziekenhuis komt, is er contact via de computer of anderszins digitaal mogelijk. Evenals patiënten eerder ontslaan uit het ziekenhuis als dat mogelijk is en de monitoring thuis voortzetten. “In de coronatijd hebben we – en daar zijn we niet uniek in – mensen die niet noodzakelijk in het ziekenhuis hoefden te herstellen met zuurstof naar huis laten gaan om daar te herstellen”, schetst Van Berlo.

De noodzaak die covid gaf, mede door capaciteitsproblemen, heeft een bereidheid gegeven om nieuwe oplossingen te zoeken, ervaart de bestuurder. “Dat prikkelt de creativiteit enorm.” Hij ziet dan ook dat de bereidheid tot het gebruik van digitale middelen – met AI als onderdeel daarvan – toeneemt.

Groeiende hoeveelheid beelden

Zoals bij veel ziekenhuizen loopt ook bij ETZ de afdeling radiologie voorop bij de inzet van AI, maar ook pathologie zet hierin stappen. Hierbij zal AI bijvoorbeeld gebruikt worden om preparaten te analyseren. Wat ervoor nodig is om dat verder te brengen, is niet alleen geld maar ook bereidheid bij de medische staf. Van Berlo is positief over dit laatste. Onder andere door de ieder jaar groter wordende hoeveelheid beelden die binnen radiologie wordt gebruikt, neemt de druk op de medische professionals toe en zoeken zij naar digitale oplossingen. “Als we voldoende artsen hadden gehad, was het van een andere orde geweest.”

AI komt ook terug in het nieuwe laboratoriuminformatiesysteem dat dit jaar in gebruik wordt genomen. Daarmee moet het mogelijk worden dat op basis van patiëntgegevens door de software wordt aangegeven welke materialen er afgenomen moeten worden. En welke testen op dit materiaal moeten worden uitgevoerd. “We willen er naartoe dat de arts de vraag stelt waar hij naar opzoek is en de software op basis van de patiëntgegevens aangeeft wat er dan allemaal moet gebeuren. Daar zitten nog wel stappen tussen.”

Wennen en inregelen

Ook binnen de bedrijfsvoering van het ziekenhuis is AI met een opmars bezig. Zoals bij capaciteitsplanning, waar een vijftal data-analisten met behulp van eigen en externe data voorspellingen doen op de instroom van patiënten. En op basis daarvan de behoefte aan bedden en personeel afstemmen. Dat kostte wel een lange tijd aan wennen en inregelen, erkent de bestuurder. “Naarmate de tijd voortschrijdt, zie je dat er meer vertrouwen in de voorspellingsmodellen en prognoses.” Desondanks blijft het nodig om flexibele ‘hulptroepen’ achter de hand te houden voor als er een onverwachte toename aan patiënten is. “Je kunt het niet met AI alleen af.”

De bereidheid om met AI te werken, komt vooral vanuit de vakgroepen zelf, ziet Van Berlo. Bij radiologie en pathologie waren er dus specialisten die er zelf enthousiast over zijn – “We hebben hier radiologen gehad die zelf programmeerden” – maar ook bij een afdeling als de intensive care is er vanuit eigen interesse mee gestart.

Realisme

Wel is er realisme nodig over wat er op dit moment nu echt met AI mogelijk is, benadrukt Van Berlo. Het is een veelbesproken onderwerp en de beelden die geschetst worden over wat er mogelijk gaat worden, zijn spectaculair. Binnen de huidige mogelijkheden is het echter nog niet voor iedere vakgroep interessant. “We zijn er wel van overtuigd dat het naar de toekomst toe erg belangrijk is.”

Dat toekomstige belang betekent wel dat artsen er mee moeten leren werken en er ook aandacht voor nodig is in opleidingen. De opleidingen zijn nog klassiek ingestoken met weinig aandacht voor digitale mogelijkheden, terwijl daar jonge mensen worden opgeleid die juist heel digitaal vaardig zijn, stelt Van Berlo. “Zij moeten het in de dagelijkse praktijk gaan gebruiken.”

Comfort bieden

Om dit verder te brengen als bestuurder is er dienend leiderschap nodig, meent de bestuurder. “Ik kan een arts niet dwingen. Zij zijn leidend en primair verantwoordelijk voor de zorg voor de patiënt. Als zij geen comfort hebben, doen ze het niet.” Belangrijk daarbij is om gesprekken te voeren over waar de zorg naartoe gaat. Bijvoorbeeld het eerder genoemde, groeiende capaciteitsprobleem. “We vragen ze mee te denken over oplossingen en zij weten vaak beter dan wij wat er digitaal mogelijk is binnen hun vakgebied. Op die manier gaan we de juiste kant op.”