Nicole Plas in gesprek met huisarts Jan Peter Peters: ‘We zouden meer van de blue zones moeten leren’

Hoe schaal je ketenzorg op zonder de menselijke maat te verliezen? Ben je als huisarts ook ondernemer? En hoe kan er meer aandacht komen voor preventie? “Je moet het vertrouwen verdienen”, zegt huisarts Jan Peter Peters in een open gesprek met zijn cliënt en zorgkenner Nicole Plas.

Huisarts Jan Peter Peters startte ruim twintig jaar geleden in een kleine, gedeelde spreekkamer in zijn dokterswoning in het Gelderse Beekbergen. Een praktijk in een dorpje dus, maar al gauw bleek dat de zorgbehoefte groot is. “Je kunt het allemaal wel ouderwets houden, maar je wilt de zorg naar een hoger niveau tillen”, stelt hij. Wat onder andere betekende dat de ketenzorg zijn intrede deed. Niet alleen mensen periodiek spreken over diabetes, hart- en vaatziekten en longaandoeningen, maar ook een speciaal ouderenspreekuur waarbij de verpleegkundig assistent de ouderen controleerde. Het was een eerste stap naar het systeem dat we nu kennen, meent Peters. Eentje die om ondernemersgeest binnen de zorg vraagt.

Verviervoudiging
Het was zijn ondernemende broer die hem daarna aanraadde om een voormalig Rabobankpand van zo’n twaalfhonderd vierkante meter over te nemen. “Ik zat daar zelf eerst niet echt op te wachten. Ik ben geen ondernemer maar huisarts.” Toch zag hij wel kansen in het significant grotere aantal vierkante meters en er is een zorgcentrum ontstaan waarin allerlei paramedici zitten en waar zijn eigen praktijk kon verviervoudigen. Verschillende onderdelen in de preventieve en secundair preventieve zorg komen er samen.

Wat lang niet in ieder dorpje mogelijk is, realiseert Peters zich. “Doordat ik dat pand had, en het dus moest vullen, zijn er samenwerkingen ontstaan en hebben anderen zich kunnen professionaliseren.” Waarbij meespeelt dat er “een vijver aan patiënten” is waar anderen wat voor kunnen betekenen. Of hij zich meer ondernemer voelt daardoor? Nee. “Ik houd me nog steeds puur met mijn huisartspraktijk bezig.”

Klem zitten
Ondertussen is de praktijk ook langzaamaan gedigitaliseerd. Onder andere door het gebruik van een informatiesysteem voor geïntegreerde zorg. Dat heeft zijn werk wel verbeterd, stelt Peters. In discussies, die de afgelopen tijd, over ondraaglijke werkdruk en klem zitten in systemen herkent hij zich dan ook niet gelijk.

Wel merkt Peters op dat het overdragen van patiënten tussen artsen of vanuit en naar ziekenhuizen – bijvoorbeeld vanwege een verhuizing – beter kan. Dit gebeurt dan buiten de systemen om en voelt soms als ‘over de schutting gooien’, aldus de arts. Terwijl het wel kan. “Bij second opinions gaat dit wel goed.”

Thuisarts
Wat echter niet wegneemt dat het lastiger wordt om extra patiënten aan te nemen, voegt hij toe. Maar dat ligt met name aan de mondigheid van patiënten. Die nemen minder vaak genoegen met een gesprek met de assistent op momenten dat dit wel afdoende zou zijn. Het zou helpen als mensen zich realiseren dat ze op sommige momenten meer geholpen zijn door even thuis op hun stoel te blijven zitten en op de thuisarts-website adviezen op te zoeken dan dat ze een gesprek met hun dokter eisen, stelt Peters.

Het is wel bijzonder belangrijk om mee te veren indien een patiënt een andere kijk op zorg heeft dan hijzelf, vindt Peters. “Je moet altijd het vertrouwen verdienen. Ik kan het wellicht oneens zijn met iemand, maar als ik daar gelijk over begin, kan ik diegene nooit helpen veranderen. Want dan neemt hij niets meer van me aan.

Afscheid nemen
Desondanks kunnen mensen alsnog adviezen in de wind slaan en daardoor onnodig belastend zijn voor zichzelf en het systeem. “Soms heb je het idee dat een patiënt hoofdpijn van je krijgt; dat je er samen maar niet uitkomt. Ook niet als je er een open gesprek over hebt. Dan moet je afscheid van elkaar durven nemen en een andere arts voor iemand zoeken.”

Die openheid en eerlijkheid zijn niet alleen richting patiënten maar ook richting collega’s belangrijk om het vak prettig te houden, voegt hij toe. Het gaat er volgens Peters om dat je een omgeving creëert waarin mensen graag werken en, idealiter, later de praktijk van je overnemen. “Je bouwt je eigen ecosysteem. Daar moet je goed voor zorgen.”

Blue Zones
Gevraagd naar inspiratie om zich te blijven ontwikkelen in zijn vak, wijst Peters niet alleen op intercollegiaal overleg, maar vooral ook op de Blue Zones; vijf plekken op de wereld waar mensen langer en gezonder leven dan elders. De leefregels die mensen daar hanteren, zijn een voorbeeld voor de rest van de wereld en sluiten aan bij zijn visie op preventie.

Het samenbrengen van dergelijke oude wijsheden en moderne technologie kan volgens hem kansen bieden. “Als je de leefregels van de blue zones kunt vertalen naar een score en een actieplan, dan kunnen mensen er concreet mee aan de slag.” Dat is hoog nodig meent de huisarts. Bijvoorbeeld diabetes zou veel minder vaak voorkomen als mensen hun leefgewoonten aanpassen. En iedereen wil wel ouder worden, maar oud zijn is vaak minder leuk dan verwacht. “Wat is er nou mooier dan iets als je je eigen tuintje nog kunnen doen op honderdjarige leeftijd”, besluit hij.